Uciekaj chłopcze od wielkich idei bo to pogoń jest za wiatrem. Takie słowa usłyszymy w jednej z ostatnich piosenek braci Waglewskich. W sumie cały tekst piosenki Biegnij dalej sam jest majstersztykiem, jednak dzisiaj skupię się na tych dwóch wersach, ponieważ wygląda na to, że ich autor rozumie, co to znaczy być poza schematem.

Życie człowieka, który uważa się za inteligenta, w dużej mierze polega na szukaniu właściwego światopoglądu. Jest to dokładnie to, o czym możemy usłyszeć w tej piosence. Religie, filozofie, systemy polityczne i gospodarcze. Człowiek wciąż szuka tej jednej idei, która mogłaby do niego przemówić. Wynika to z wielu czynników:

Chęci posiadania czegoś, na czym można się oprzeć.

Zasobu wiedzy i argumentów, które są potrzebne do prowadzenia dyskusji – w pewnych środowiskach osoba, która nie będzie utożsamiała się z ideą, będzie uznana za chwiejną.

Zaspokojenia potrzeby utożsamiania się z czymś większym.

Może to również wynikać z czystej ciekawości i ta opcja jest ze wszystkich najzdrowsza.

Po latach poszukiwań, gdy sprawdziłem większość wielkich idei filozoficznych, religijnych, politycznych i gospodarczych, doszedłem do dość zaskakującego wniosku. One wszystkie są nam potrzebne. Człowiek chciałby mieć rację i wiedzieć na pewno. I tak ortodoksyjny zwolennik idei chrześcijaństwa, kapitalizmu czy zen zapewne ma pewność, że jego idea jest jedyna i właściwa. Jednak zapomina, że ta idea odgradza go od świata. Jest jeszcze piąty powód, dla którego ludzie szukają wielkich idei. Po prostu nie akceptują świata i szukają metody jego naprawy. Muzułmanin będzie więc przekonany, że gdyby wszyscy nawrócili się na islam, to wszystko byłoby w porządku. Neokapitalista wierzy w to, że tylko ten system gospodarczy zapewni powszechny dobrobyt, z czym będzie walczył socjalista itd.

Bycie poza schematem w przypadku wielkich idei wygląda następująco. Po pierwsze trzeba zdać sobie sprawę, że kapitalizm nie miałby prawa istnieć bez socjalizmu i komunizmu. Tak samo jak chrześcijaństwo nie mogłoby istnieć bez innych wierzeń. Zawsze w dziejach wielki człowiek był definiowany przez wielkiego przeciwnika. Ten dualizm świata, w którym pokój potrzebuje wojny, a dobro zła jest jedną z trudniejszych rzeczy, jakie przyjdzie człowiekowi zrozumieć. I jeśli nie zaakceptuje świata w całej jego ideologicznej mozaice, nigdy tego nie pojmie. Czy to oznacza, że człowiek potrzebuje nawet tych złych idei? Tak. To nie oznacza, że mam się z nimi zgadzać, przeciwnie – należy z nimi otwarcie walczyć, jednak faktem jest, że są nam potrzebne. Świat, w którym żyjemy, od zawsze gościł świętych i grzeszników. Mędrców i głupców. Dobro i zło. Gdyby w pewnym momencie zaczęli zamieszkiwać go tylko mędrcy, przestał by być tym światem. Gdyby zło przestało istnieć, to jak możnaby się w ogóle mienić człowiekiem dobrym?

Zatem dlaczego należy uciekać od wielkich idei? Ponieważ żadna z nich nie jest doskonała, gdyż zostały stworzone przez ludzi, którzy są niedoskonali z natury. Czy warto być ciekawym tych idei? Tak, jednak utożsamianie się z nimi wcześniej czy później doprowadzi do poczucia odcięcia. Świat jest wystarczająco duży i gościnny, aby każda idea była w nim obecna. To jego bogactwo. Jeśli to zaakceptujesz, życie stanie się prostsze i będziesz mógł biec dalej sam, bez wielkich idei, aby dowiedzieć się o sobie samym i o świecie co zimny jest jak lód.